Slider

kapak - Meslek hastası işçiler işsizliğe mecbur ediliyor - Çözüm nedir?

Meslek hastası işçiler işsizliğe mecbur ediliyor – Çözüm nedir?

İşyerinde maruz kaldığı çeşitli etmenlerden dolayı meslek hastalığına yakalanan bir işçinin güvenceli yaşama adına yapması gerekenlerden biri hastalığın mesleki sorumluluğunun tespiti için SGK’ya başvurmak. Fakat teşhis ve iş gücü kaybının netleşmesinden sonra tekrar iş bulamayan birçok işçi hikayesiyle karşılaşıyoruz. Çoğunlukla sağlık koşullarından ötürü yıllardır yaptığı işi artık yapamayan işçilerin mesleki hayata tekrar kazandırılma süreci “mesleki rehabilitasyon” olarak tanımlanıyor. Pek fazla duyamadığımız bu tanım hakkında daha fazla şey öğrenmek için sitemiz yazarlarından Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Zeki Kılıçaslan’la konuştuk. Kılıçaslan mesleki rehabilitasyonun önemini vurguluyor ve eksikliğinin yarattığı sonuçları “Mesleki rehabilitasyon sisteminin olmadığı koşullarda meslek hastalığına yakalanan fakat tam malül düzeyinde hastalığı bulunmayan işçinin işsiz kalması kader gibi bir şey olmaktadır” diyerek açıklıyor.

-İlk olarak mesleki rehabilitasyonu nasıl tanımlarsınız?

Mesleki rehabilitasyon, mesleki nedenlerle yaralanma veya hastalanmaya bağlı olan ve devam eden işgörmezliği olan işçilerin, uzun dönemli risklerini önleme veya azaltmaya yönelik işlemlerdir. Bu yaklaşımla işçilerin güvenli ve sürdürülebilir bir şekilde işe eski işlerine geri dönüşü veya sürdürülebilir yeni bir iş tutma süreci idari ve  sağlıkla ilgili çalışmalarla desteklenir ve gerçekleştirilir.

Pratikte bu şu anlama gelmektedir: işçinin çalıştığı yerde zararlı etkenler yasa ve yönetmeliklerin izin verdiğinin üstünde ise ilk iş olarak işyerini alınacak tedbirlerle çalışabilir hale getirmektir. Bununla birlikte kısmı iş göremez hale gelmiş işçiyi kendi işyerinde eski kazancına yakın bir işte çalışabilir  optimal sağlık durumuna getirecek tıbbi tedaviler yapılır. Yönetimsel olarak da işçinin yasaların izin verdiği düzeyde de olsa o işyerinde kendisine zarar verebilecek etmenlerden en az etkilenebileceği bir pozisyonda çalışması planlanır ve gerekli ise o yönde mesleki eğitime tabi tutulur. Eğer bu mümkün değilse işçi kendinse zarar verecek etkenlerle karşılaşmayacağı yeni bir meslek için kamu desteği ile eğitilir ve yeni bir iş ise yerleştirilir. İdeal olan bu yeniden işe yerleştirme sürecinde işçiye eskiden kazandığı ücretin en az %80’inin ödendiği bir sistemin yaşam geçirilmesidir.

-Mesleki rehabilitasyon neden önemli? Bir meslek hastası işçinin hayatını nasıl etkiler?

Mesleki rehabilitasyon sisteminin olmadığı koşullarda meslek hastalığına yakalanan fakat tam malül düzeyinde hastalığı bulunmayan işçinin işsiz kalması kader gibi bir şey olmaktadır. Çünkü bu yönde özel bir sosyal kamu desteği yoksa genelde işverenler işyerinde o işçinin hastalandığı etkenden uzak bir yeni iş olmadığını söyleyerek pratikte çeşitli yollarla işçiyi işten atarlar. Resmi bir meslek hastalığı tanısı almış olan işçilerin ise bırakın eski mesleklerinde çalışabilecekleri yeni bir işyeri bulmasını, herhangi bir iş bulmaları bile çok zor olmaktadır.

İşçiler bu durumda genelde  mesleğinde kazanma gücünün kaybı oranına göre sürekli kısmi iş göremezlik geliri alır. Ama bu miktar bir işçinin geçimini sağlamaktan çok uzaktır.

Bu nedenle birçok işçi tam iş göremezlik olmadığı sürece kendisine sürekli kısmi iş göremezliğe neden olmuş bir meslek hastalığı tanısının konmasını istememektedirler. Bu genelde işçilerini kendilerini hasta eden koşullarda çalışmaları sürdürmeleri anlamına gelir. Eğer işçiye tanı konulmuş ve ardından işten atılmış/ayrılmışsa genelde sigortasız ve kötü koşullarda çalışılan işleri yapmaya mahkum olmaktadır.

zeki kilicaslan - Meslek hastası işçiler işsizliğe mecbur ediliyor - Çözüm nedir?

-Dünyada ve Türkiye’de mesleki rehabilitasyon çalışmaları ne düzeyde? Özellikle dünyada örneklilik olabilecek vakalar nasıl?

Dünya’ da gelişmiş sosyal devletlerde çeşitli düzeylerde işçiyi koruyan mesleki rehabilitasyon programları vardır fakat bu programlar son yıllarda anlamlı olarak aşındırılmışlardır.

Fransa ve Almanya’ da kısmı çalışma güçlerini yitirmiş işçilerin yeni veya ekstra iş becerisi kazandırılmaları önemli bir konu olarak ele alınmaktadır.

Almanya da rehabilitasyon sürecinde eğitim, çeşitli yardımlar, psikososyal danışmanlık , kira desteği, yeni iş arama için özel destek gibi uygulamalar vardır.

Kanada’nın bazı eyaletlerinde kısmi iş göremez işçilere rehabilitasyon-yeni meslek kazandırma süreçlerine tam katılım halinde bu süre içinde tam maaş ödenmektedir.
İsveç’te de özel bir rehabilitasyon yardımı vardır. Fransa’da mesleki eğitim sırasında ödenen tazminat, ilgili mesleğin asgari ücretine eşitlenir.

Diğer bir uygulama da işe kademeli dönüştür. İsveç’ te herhangi bir zaman sınırı olmaksızın işçinin becerebildiği ölçüde bir önceki işgücü kapasitesinin yapabildiği kadarını yapmasına izin verilmektedir. Almanya’da,  aşamalı olarak işe kademeli olarak dönüş için ilginç bir düzenleme var. Buna ‘adım adım’ rehabilitasyon denmektedir. İşçi adım adım çalışma saatlerini artırırken sağlık sigortası ona tam maaş öder (6 aya kadar). İşveren ücret ödemesini yeniden başlattığında ödeme miktarı işveren ve işçi konseyi arasındaki anlaşma ile çözülür.

Türkiye’de kalıcı olarak kısmı iş göremezlik durumuna düşmüş işçilere iş göremezlik kaybı oranlarında bir ödenek verilmektedir. Fakat yukarıda da bahsettiğim gibi bu pratikte küçük bir ödenek ile işsiz kalmak anlamına gelmektedir.

Mesleki hastalık nedeni ile kimsen iş göremez duruma düşmüş işçiler için özel bir işe geri döndürme; bu mümkün değilse, yeni bir mesleğe/işe kavuşturma programı bulunmamaktadır.

Aslında ülkemizde bu sorun SGK ve İş ve İşçi Bulma Kurumu aracılığı ile çözülebilir. Öncelikle bir işçi meslek hastalığı tanısı alır almaz özel korumaya alınmalı ve işten çıkarılması mümkün olmamalıdır. İşyerinde yeterli tedbirler alındıktan ve gerekli tıbbi müdahaleler yapıldıktan sonra  işçi o işyerinde çalışabilir durumda ise işe devamı sağlanmalı, eğer o işte çalışamaz durumda ise kamu tarafından yeni bir meslek için ücretsiz eğitime alınmalı ve iş bulma kurumu tarafından öncelikli olarak yeni işe yerleştirilmelidir. Bu arada geçen sürede işçiye sigorta tarafından eski ücretine yakın bir gelir ödenmelidir.

-Son olarak eklemek istedikleriniz neler?

Bu konunun boyutları tam olarak bilinmemektedir. Örneğin kalıcı olarak iş gücü kaybı oranı belirlenen işçilerin ne kadarı işlerini kaybetmektedir? İşten ayrılma ne oranda, işten atılma ne orandadır?  Bu nedenle işten atılan ve ayrılan işçiler bir daha iş bulma oranları nedir? Ne kadarı sigortalı, ne kadarı sigortasız çalışmaktadır? İşçiler yeni işlerinde eski kazançlarının ne kadarını kazanabilmektedirler? Bütün bu konularda araştırmaya ihtiyaç vardır. Bununla birlikte söylemek istediğim önemli şey bu konunun güçlü bir şekilde kamu gündemine taşınması gerektiğidir.

5473 gösterim

Comments (2)

  1. benım 5adet meslekı sekel rahatsızlıgım var ama sgk oran vermıyor neyapmalıyım

    1. Merhabalar, geçmiş olsun. Hastalığınızla ve işinizle ilgili detayları bilemiyoruz tabii ama meslek hastalığına dair haklarınızı alabilmeniz için izlemeniz gereken süreç şu sayfada adım adım açıklanıyor: http://www.meslekhastaligi.org/meslek-hastasiyim-ne-yapmaliyim/ Öncesinde Meslek Hastalıkları Hastanelerine ya da üniversite hastanelerine başvurmuş ama meslek hastası olduğunuza dair rapor alamadıysanız aynı adımları yeniden atmanız gerekir.

Yorum Yapın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

MESLEK HASTALIKLARI NEDİR? Meslek hastalığı; işçinin çalıştığı veya yaptığı iş şartları nedeniyle ortaya çıkan geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal rahatsızlık halidir.