Sendikalı olmaları ve ücretsiz izne çıkarılmayı kabul etmemeleri sebebiyle KOD-29 gerekçe gösterilerek işten çıkarılan Tüm Otomotiv ve Metal İşçileri Sendikasına üye Sinbo işçileri, fabrika önünde “Direniş Okulu” adlı seminerler düzenliyor. İşçilerin konuğu olan Zeki Kılıçaslan’ın meslek hastalıklarıyla ilgili konuşmasının satırbaşlarını sizlerle paylaşıyoruz.

Zeki Kılıçaslan konuşmasına iş kazalarının Türkiye’de çok sık yaşandığına değinerek başladı. İş kazalarının yoğun bir şekilde görüldüğü bir ülkede meslek hastalıkları oranlarının da yüksek olmasının beklendiğini söyledi. Bunun sebebi, iş kazası istatistiklerinin Türkiye’de iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarına yeterince dikkat edilmediğinin bir göstergesi olması. Ancak meslek hastalıkları ile ilgili verilerin tahmin edilenin çok altında kaldığını belirten Kılıçaslan şu istatistiği paylaştı: “Türkiye’nin endüstriyel yapısına göre, yılda meslek hastalığına yakalanan işçi sayısının en az 40 ila 50 bin arasında olması beklenirken, resmi rakamlarda bu sayı 300 ila 500 arasında değişiyor. Bu sonuç meslek hastalıklarının kayıt altına alınmadığını ve tespit edilmediğini gösteriyor.”

Meslek Hastalığı Tespitindeki Zorluklar

İşçilerin meslek hastalıklarına işi bıraktıktan uzun bir süre sonra da yakalanabildiğine dikkat çeken Kılıçaslan, bu durumun etken madde ile hastalık arasında bir kopukluk olmasına sebep olarak meslek hastalığı tespitinin zorlaştığını söyleyerek şu örneği verdi: “50 yaşında emekli olan bir işçi, 65 yaşında akciğer kanseri olabilir. Bu işçi sigara kullanıyorsa, doktor hastalığın sigara bağımlılığı nedeniyle ortaya çıktığına karar verebilir. Ancak ne kadar zaman geçmiş olursa olsun, doktor işçinin mesleğini ısrarla sorgulamalı: Bu kişi ne iş yapıyordu? Diyelim ki metal sektöründe çalışıyordu ve tozlara maruz kaldı. Bu kişinin akciğer kanseri olmasında mesleğinin payı var ve bu pay sebebiyle tazminat almaya hakkı var.”

Hastalığın tespiti aşamasındaki bir diğer zorluğun ise hastalığa sebep olabilecek durumlara ilişkin olduğunu ifade eden Kılıçaslan, silikozis ve bel fıtığı hastalıklarından hareketle meslek hastalığı tespitindeki bu zorluğu açıkladı: “Silikozis gibi bazı hastalıklar mesleki maruziyet dışında ortaya çıkamazlar. Bu durumda meslek hastalığı teşhisi kolayca konulabilir. Aynı durum, bel fıtığı gibi bir hastalık için geçerli değil. Bel fıtığı kişinin mesleğinden dolayı ortaya çıkmış olabileceği gibi iş dışındaki bir hareketten dolayı da oluşmuş olabilir. Bu yüzden mesleğe bağlı bel fıtığı teşhisi çok azdır. Ancak Türkiye’de bel fıtığı gibi mesleki maruziyet kaynaklı ortopedik hastalıklar çok sık görülmektedir.”

Kayıtdışı İstihdamda Meslek Hastalıkları

Kayıtdışı çalışan işçilerin meslek hastalığı tespitinde izlenen sürece de değinen Kılıçaslan şunları söyledi: “Bu çalışanların meslek hastalığından kaynaklanan haklarını alabilmeleri için aynı işyerinde sigortalı çalışan 2 kişinin şahitliği gerekli. İşçinin o işyerinde çalıştığı, o işyerinde o toza maruz kaldığı, o toza maruziyet kaynaklı hasta olduğu kanıtlanmalı. Bunun ardından ise işçinin en az yüzde 10 oranında işgücü kaybı belirlenmeli ki bu işçiye maaş bağlansın. Bu da maaşın yüzde 10’una denk geliyor. Bununla geçinemeyecek olan işçi meslek hastalığı raporu almayı dahi istemeyebiliyor.”

Mesleki Rehabilitasyon

İşçiye hastalığının ilerlemesine sebep olmayacak bir bölümde ve işten atılma korkusu olmaksızın çalışma imkanının sunulması gerekiyor. Türkiye’de de meslek hastalığı raporu alan bir işçinin sağlığı için tehlikeli olan bölümde çalıştırılması ve meslek hastalığı sebebiyle işten atılması yasak! Ancak işçilerin çeşitli gerekçelerle işten atıldığını ve meslek hastalığı sebebiyle iş bulamadığı durumlar yaşandığını biliyoruz. Bu sorunların önüne geçmek için Kılıçaslan, mesleki rehabilitasyonun gerekliliğine dikkat çekti. Mesleki rehabilitasyon; işçiye geçinebileceği bir maaş bağlanması, işçinin yeni bir meslek edinebileceği bir kursa gönderilmesi ve kurs tamamlandıktan sonra işe yerleşmesinin garanti edilmesi gibi uygulamaları kapsıyor.

Yasaların işçi sağlığı ve güvenliğini korumak için yeterli olduğunu da belirten Kılıçaslan yasalara uyulmamasında örgütlü işçi mücadelesinin eksikliğinin de etkili olduğunu söyledi.