Kozmetik Sektöründe Çalışıyorum: Karşılaşabileceğim meslek hastalıkları nelerdir?

Kozmetik sektöründe çalışıyorsanız en temel sorun kimyasal maddelere maruz kalmanız ve enfeksiyon kaynaklı sorunlar yaşama riskinizin yüksek olmasıdır. Ayrıca tekrarlayan hareketler yaptığınızı ve kapalı alanlarda çalıştığınızı da söyleyebiliriz. Gerekli önlemler alınmadığı takdirde çalışma koşullarınız sebebiyle meslek hastalığına yakalanabilirsiniz. Karşılaşabileceğiniz sorunları sıralayalım:

Kimyasal Kaynaklı Sorunlar:

Kozmetik üretiminde birçok kimyasalla çalışmak zorunda kalıyorsunuz. Bu kimyasallar solunum, deri, göz ve yeme- içme yoluyla vücudunuza girebilir. Bu kimyasalların solunum ve sindirim yolunda, deri ve gözde yarattığı sorunları yaşayabilirsiniz.

Solunum yolunda öksürük, boğazda yanma ve hassasiyet, nefes darlığı;

Sindirim yolunda karın ağrısı, karında şişlik, mide bulantısı ve kusma;

Deride kabarma, kızarıklık, yanık ve ağrı;

Gözde kızarıklık, görmede bulanıklık ve ağrı hissedebilirsiniz.

Ayrıca kadınlarda yumurtalık yetmezliğine neden olabilir.

Genel olarak sektörde kullanılan kimyasallar ve olumsuz etkileri şunlardır:

Kurşun: Güneş koruyucu, oje, ruj, fondöten gibi ürünlerde kullanılır.  Bu kimyasalın üreme sağlığı üzerine olumsuz etkileri bulunur.

Civa: Ruj, şampuan, renk açıcı, jel, oje, makyaj temizleme ürünleri ve rimel gibi birçok kozmetik ürününde bulunur. Sinir, bağışıklık, solunum ve bağışıklık gibi vücudun birçok bölümüne zarar veren kuvvetli bir kimyasaldır.

Kadmiyum: Ruj, vücut ve saç kremlerinde kullanılır.  Meme, prostat ve rahim kanseri riskini arttırır.

Krom: Kozmetik ürünlerini renklendirmek için kullanılan krom, zehirlenmeye neden olduğunda karaciğer ve böbrek sorunlarına, akciğer kanserine neden olabilir. Krom zehirlenmelerinin ölüme sebebiyet verdiği dahi olmuştur.

Paraben: Kapatıcı, fondöten, allık, göz farı, güneş yağı, deodorant gibi birçok farklı ürünün içinde bulunan parabenin hormon yapımını olumsuz etkilediğini ve meme kanserine sebep olduğunu gösteren çalışmalar mevcuttur.

Solventler: Tetrahidrofuran ve aseton gibi solventlere kısa süreli maruziyet;

• Deri sorunlarına,
• Baş ağrısına,
• Dikkat dağınıklığına,
• Mide bulantısına sebep olur.

Tekrarlayan ve uzun süreli maruziyetlerdeyse;

• Kan üretiminde,
• Böbreklerde,
• Üreme sisteminde sorunlar ortaya çıkar.

 Enfeksiyon Kaynaklı Sorunlar:

Kozmetik üretimi sırasında yapılan işlemlerde bakteri, mantar ve maya kaynaklı enfeksiyon hastalıkları oluşabilir. Oluşabilecek hastalıkların genel belirtileri şunlardır:

• Ateş,
• İshal,
• Yorgunluk,
• Öksürük,
• Kas ve eklem ağrıları.

Sektördeki kimyasallar, lejyoner hastalığına yakalanma riski yaratır. Bu hastalık, halsizlik ve ile kendisini gösterirken, kısa bir süre sonrası ateşin yükselmesine sebep olur. Akciğer enfeksiyonu olan bu hastalık;

• Göğüs ve nefes darlığı,
• Giderek artan şiddetli öksürük,
• Balgam çıkarma,
• Bulantı ve kusma gibi sorunlara yol açar.

Bu hastalığın ileriki evrelerinde bilinç kaybı ve komaya varan sonuçlar görülebilir.

Toza Maruziyet Kaynaklı Sorunlar:

Kozmetik sektöründe akla gelen ilk toz maruziyeti, talk pudrasıdır. Talk pudrası asbest içermekte ve bu sebeple mezotelyoma (akciğer zarı kanseri) riski oluşturmaktadır. Mezotelyomanın belirtileri şunlardır:

• Nefes darlığı,
• Öksürük,
• Ağızdan kan gelmesi,
• Halsizlik,
• İştahsızlık ve kilo kaybı.

Kozmetik ürünleri imalatı sırasında silikaya maruz kalabilirsiniz.

Hastalığın ilk dönem belirtileri; öksürük, balgam çıkarma, nefes darlığı, solunum güçlüğüdür.

İlerleyen dönemlerdeyse kilo kaybı, hipertansiyon, ödem ve cilt değişiklilerine sebep olabilir.

Maruz kaldığınız tozun yoğunluğuna, parçacık boyutuna ve maruziyet süresine bağlı olarak hastalığın etkileri ve ilerleyişi değişebilir. Ancak ölümcül sonuçlara varabilen bu hastalığın tedaviyle gerilemesinin mümkün olmadığını belirtelim.

Cilt üzerinde olumlu etkileri olduğu düşünüldüğünden son dönemlerde argan kullanımı artmıştır. Yapılan araştırmalar argan tozunun astım ve rinite sebep olabileceğini göstermektedir. Bu iki hastalığın belirtileri şunlardır:

• Astım: Öksürük, göğüste şişkinlik hissi, nefes darlığı, hırıltı.
• Rinit: Hapşırık, göz altlarında morluk, yüzde kaşıntı.

Gürültü Kaynaklı Sorunlar:

Gerekli önlemler alınmadığı takdirde kullanılan makinelerinin gürültüsü sizi rahatsız edecek seviyeye ulaşabilir. Ayrıca bu gürültüye aralıksız bir şekilde maruz kaldığınızı da düşünecek olursak, gürültü kaynaklı sağlık sorunları yaşama ihtimaliniz artar. Bu durum sebebiyle;

• Geçici ya da kalıcı işitme kaybı,
• Yorgunluk,
• Baş dönmesi,
• Kulak çınlaması,
• Sinirlilik,
• Uyku bozuklukları gibi sorunlarla karşılaşabilirsiniz.

Çalışma Pozisyonu Kaynaklı Sorunlar:

Ağırlık kaldırmanız, uzun süre ayakta ya da aynı pozisyonda kalarak çalışmanız ve aynı hareketi tekrarlamanız sebebiyle sırt ve kas ağrıları yaşayabilirsiniz.

İleriki dönemlerde ise iskelet sistemi rahatsızlıkları ortaya çıkabilir.

Ağırlık kaldırmanız sebebiyle belinizde düzleşme, incinme, kayma gözlemleyebilirsiniz.

Sık karşılaşılan hastalıklardan biri olan bel fıtığı ağır fiziksel çalışma sonucunda ortaya çıkar ve belirtileri şunlardır:

• Bel ve çevresinde ağrı hissetme,
• Öksürme, hapşırma gibi durumlarda ağrıda artış,
• Belde eğrilik,
• Adelelerde kasılma,
• Ayak ve bacak reflekslerinde azalma hissi.

Bir diğer iskelet sistemi rahatsızlığı kas ve kemiklerinizi birbirine bağlayan tendonlarda hissedilen rahatsızlıktır. Vücudun aşırı zorlanması sebebiyle ortaya çıkan bu sorunun belirtileri;

• Tendonda yanma, ağrı ve şişkinlik,
• Dokunmaya duyarlılık,
• Hareket kabiliyetinde azalmadır.

Bir diğer rahatsızlık, eklem ve kemiklerin birbirine sürtünmesini engelleyen kaygan sıvı ile dolu keselerin zarar görmesiyle oluşur. Bursit adı verilen bu hastalık omuz, dirsek, kalça, diz ve topuk gibi bölgelerde görülür. Bu bölgelerde ağrı ve ağrı hissedilen yerde şişkinlik bursitin belirtileri arasındadır. Ayrıca bu bölgenin vücudunuzun geri kalanına nazaran daha sıcak olduğu görülür.

Kimyasal Kaynaklı Sorunlara Çözümler:

Kullandığınız kimyasalların Malzeme Güvenlik Bilgi Formlarının iyice incelenmesi ve buna göre seçilmesi gerekir. Bu sebeple araştırmalar takip edilerek daha az zararlı madde içeren kimyasallar seçilmelidir.

Gerekli havalandırma önlemleri alınarak kimyasal maddeye maruziyetiniz azaltılmalıdır.

İşveren tarafından kimyasal maddelere direk temas etmenizi engelleyecek koruyucu ekipmanlar sağlanmalıdır. Eldiven kullanmadan kimyasal maddelere asla temas etmemelisiniz.

Kimyasalların bulunduğu yerlerde yemek yenmesi ve sigara içilmesi engellenmelidir.

Cildinizde yara varsa, bu yarayı kapatarak çalışmalısınız. Özellikle kurşun, ciltteki yaralardan vücuda girebilir.  Bu durumda kurşun zehirlenmesi riskinin arttığını unutmayın.

Enfeksiyon Kaynaklı Sorunlara Çözümler:

İşyeri ortam gözetimi ve sağlık kontrolleriniz yapılmalıdır.

Çalışma ortamının temizliği ve havalandırılması önemlidir.

Kimyasal maddelerin kontrolleri yapılmalı, düzenli bir şekilde tutulmalıdır. Bu sayede bakteri, maya, mantar gibi mikroorganizmaların üremesinin önüne geçilebilir.

İşe giriş sırasında sağlık kontrollerinin yanısıra aşılarınız da tamamlanmalıdır.,

Enfeksiyon yaratabilecek etmenlere yönelik tarama testleriniz yapılmalıdır. Bu testlerden bazıları; kan, idrar ve alerji testleridir.

Enfeksiyon kaynağı olan atıklar güvenli bir şekilde toplanmalı, depolanmalı ve yok edilmelidir.

Kişisel temizlik ve koruyucu malzeme kullanımı konusunda eğitim verilmelidir.

Toza Maruziyet Kaynaklı Sorunlara Çözümler:

İşe alınırken sağlık muayeneniz yapılıp yapılmadığını hatırlamaya çalışın. Normal şartlarda genel sağlık muayenesinden sonra işe alınmış olmanız gerekir. Ayrıca solunum yollarınızda bir sorun olup olmadığının belli aralıklarla kontrol edilmesi şarttır. 6 ayda bir göğüs radyografileriniz çekilmelidir.

Toz oluşumunu önleyici/ azaltıcı tedbirler alınmalıdır.

Çalıştığınız ortamın toz ölçümü yapılmalıdır.

Koruyucu ekipman olarak tozluk ve maske kullanmalısınız.

Gürültü Kaynaklı Sorunlara Çözümler:

Sorun ortaya çıkmadan alınması gereken önlemlerden biri işe giriş muayeneleri sırasında risk altında olan grubun belirlenmesidir. Bu sayede riskli grupta yer alan işçilerin gürültülü işten uzak tutulması sağlanabilir. Ayrıca periyodik muayenelerle bir sorun olup olmadığı kontrol altında tutulmalıdır.

Gürültü seviyesi düşük makineler tercih edilmelidir.

Çalıştığınız ortamın gürültü ölçümleri yapılmalı ve sorun oluşturacak yükseklikteki seslere uzun süreli maruziyet engellenmelidir.

Koruyucu ekipman olarak kulak koruyucusu kullanmalısınız.

Çalışma Pozisyonu Kaynaklı Sorunlara Çözümler:

Kullandığınız makinelerin yerleştirilmesi ve çevresinin düzenlemesi, rahat çalışabileceğiniz bir şekilde ayarlanmalıdır.

Elle yük taşımayı engelleyecek çözümler bulunmalıdır. Örneğin, mekanik sistemler aracılığıyla ağırlıklar kaldırılabilir.

Boyunuza göre ayarlanması gereken kimi makinelere yükseltici/ alçaltıcı konulması kas ve iskelet sağlığı açısından önemlidir.

• Sektörde kullanılan kimyasal maddeler sebebiyle patlama riski oluşur.
• İşe uygun ekipman kullanılmaması ve bu ekipmanların bakımının yapılmaması kazalara sebep olabilir.
• Makinelerin kullanımı sırasında yaralanma, uzuv kaybı gibi kazalar ortaya çıkabilir.

İş Kazalarının Önlenmesi

• Kişisel koruyucuların kullanılması gereklidir.
• Makinelerin bakım ve onarım işlemleri düzenli bir şekilde yapılmalıdır.
• Makinelerin makine koruyucular ile korunması gerekir. Bu koruyucular olmaksızın makineler kullanılmamalıdır.
• Emniyet ekipmanlarının kontrolleri aksatılmadan yapılmalıdır.
• Çalışma ortamı düzenli tutulmalı, atıklar güvenlik önlemlerine uygun bir şekilde imha edilmelidir.

İş kazası geçirdim. Haklarım neler?

İş kazaları sadece iş yerinde meydana gelen kazaları değil, işinizle ilgili her durumda ve işinizi icra ettiğiniz her anda geçirdiğiniz kazaları kapsamaktadır. Örneğin, işyerine gidiş ve geliş için işveren tarafından sağlanan bir taşıtta geçirilen kaza da iş kazası kapsamındadır.

İş kazası geçirmeniz durumunda işveren kazayı işyerinin bulunduğu yerdeki emniyet birimlerine ve sağlık kurumlarına bildirmekle yükümlüdür. Kazanın gerçekleştiği tarihten itibaren 3 gün içerisindeyse Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirmelidir.Ancak kayıtdışı çalışıyorsanız işveren bu yükümlülükleri yerine getirmekten kaçınabilir. Bu durumda iş kazasının gerçekleştiğini gösteren belgelerle birlikte başvuruda bulunabilirsiniz.

İş kazasının gerçekleştiği yerdeki Sigorta Müdürlüğüne dilekçe ile başvurun. Bu kurum fiziksel zararınızı tespit etmek için sizi hastaneye yönlendirecektir. Burada sağlığınızla ilgili tetkikler tamamlandıktan sonra maluliyet oranınız belirlenir. Bu orana bağlı olarak maluliyet aylığı veya sürekli işgöremezlik geliri alabilirsiniz.

Uğradığınız zarardan dolayı işverene maddi/manevi tazminat davası açabilirsiniz.

Kaynakça

Alam, M. F., Akhter, M., Mazumder, B., Ferdous, A., Hossain, M. D., Dafader, N. C., … Atique Ullah, A. K. M. (2019). Assessment of some heavy metals in selected cosmetics commonly used in Bangladesh and human health risk. Journal of Analytical Science and Technology, 10(2), 2-8.

Emory, Maddox, J. C., & Kradin, R. L. (2020). Malignant mesothelioma following repeated exposures to cosmetic talc: A case series of 75 patients. American Journal of Industrial Medicine, 63(6), 484–489. https://doi.org/10.1002/ajim.23106.

Martin-Gorgojo, Curto-Barredo, L., Rovira-López, R., Pujol, R. M., & Gimenez-Arnau, A. (2015). Is methylisothiazolinone contact allergy a risk factor for polysensitization? Contact Dermatitis, 72(6), 400–402.

Özkan, K. , Özözen Danacı, M. & Çetin, Z. (2019). Gebelik Fizyolojisi ile Kozmetik Ürünler ile Kişisel Temizlik, Bakım Ürünlerinin Etkileşimi ve Teratojenik Açıdan Değerlendirilmesi . Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal , 6 (3) , 276-286 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/husbfd/issue/50250/606508

Paris, Herin, F., Penven, E., Thaon, I., Richard, C., Jacquenet, S., Barbaud, A., & Poussel, M. (2016). First evidence of occupational asthma to argan powder in a cosmetic factory. Allergy (Copenhagen), 71(4), 550–555.