Kuaförde çalışıyorum: Karşılaşabileceğim meslek hastalıkları nelerdir?

Kuaför salonunda çalışıyorsanız meslek hastalığına sebep olabilecek en temel sebep, kimyasal maruziyetidir. Kullanılan aletler ve yapılan işlemler sebebiyle enfeksiyon kaynaklı sorunlar da yaşayabilirsiniz. Eğer çalıştığınız salonda işçi sağlığı ve iş güvenliğini sağlamaya yönelik önlemler yeterli değilse karşılaşabileceğiniz meslek hastalıklarını şu şekilde sıralayabiliriz:

Kimyasal Kaynaklı Sorunlar:

Saç boyalarının, saç rengi açıcıların ve saç şekillendiricilerin kullanımı kimyasal maruziyetine sebep olur.  Deri ve solunum yolu sorunlarına yol açar.

Saç boyalarında bulunan 0-toluidin kimyasalı kanserojendir. Bu kimyasal kaynaklı göz ve solunum sistemi rahatsızlıkları ve üreme sorunları görülür. Uzun dönemli ya da yoğun maruziyetlerde böbrek ve mesaneye zarar verir.

Brezilya fönü olarak adlandırılan işlem sırasında formaldetin maruziyeti oluşur. Bu maruziyet sebebiyle;

• Göz sorunları,
• Baş ağrısı,
• Solunum güçlüğü,
• Burunda akıntı, kanama ve iltihaplanma,
• Doku ve organlarda anormal hücrelerin oluşması ya da doku ve organ büyüme riski bulunur. Doku ve organlardaki değişim, kansere sebebiyet verebileceği için tehlikelidir.

Ayrıca hamilelik sırasında kısa süreli ve yoğun formaldetin maruziyeti, hamilelik komplikasyonları oluşturabilir.

Bunun dışında terpenş rezornisol, hidrokinon, asit, nikel tuzu ve vinil klorür  gibi başka kimyasal maddelere de maruz kalınır.  Özellikle manikür ve pedikürcülerin etanol, aseton, ksilen, toluen gibi kimyasal maruziyetleri yüksektir.

Kimyasal maruziyeti sebebiyle yaygın olarak ortaya çıkan hastalık, astımdır. Bu hastalığın öksürük, hırıltılı solunum, göğüste tıkanıklık ve nefes darlığı gibi belirtileri vardır ve ilerleyen dönemlerde KOAH’ya dönüşme riski taşır.

Uzun süre boyunca solunan zararlı kimyasallar sebebiyle oluşabilecek kanser hastalıkları ve temel belirtileri ise şunlardır:

Gırtlak kanseri: Boyun bölgesinin herhangi bir yerinde fark edilen ve bir aydan kısa sürede kaybolmayan yumru, işitme kaybı, kulakta sıvı birikimi, tıkalı burun, kanlı burun akıntısı, ses değişiklikleri, yüzde hissizlik, yutma güçlüğü.

Üst yutak kanseri: Kulakta uğultu, boyunda şişlik, yüzde uyuşukluk, tüketilen sıvıların burundan gelmesi, burun kanaması ve tıkanıklığı.

Lösemi: Gece terlemesi, halsizlik, ateş, kemik ve eklemlerde ağrı.

Akciğer kanseri: Giderek kötüleşen öksürük, kanlı balgam, iştahsızlık, sesin kısılması, nefes darlığı, göğüs ağrısı.

Lenfoma: Büyüyen ve çoğalan lenf bezleri, kilo kaybı, ateş, gece terlemesi, karında şişlik ve ağrı.

Rahim ağzı kanseri: Düzensiz adet dönemi, cinsel ilişki sonrasında vajinal kanama, vajinal ağrı, iştah ve kilo kaybı.

Kullanılan kimyasalların deri üzerinde de olumsuz etkileri bulunur. Vücudunuza zarar verecek ölçüde bu kimyasallara maruz kalıyorsanız cildinizde gözlemleyebileceğiniz değişiklikler şunlardır:

• Kabarma,
• Sızıntı,
• Kabuklanma,
• Pullanma,
• Kaşıntı,

Özellikle kırmızı renkte, kabuk bağlamış ve kaşıntı hissi yaratan döküntüler egzemanın (deri iltihabı) ya da kontakt dermatitin (deri reaksiyonu) belirtisi olabilir. Özellikle formalditin kullanımında kontakt dermatit oluşma riski yüksektir.

Kimyasal kullanımı yanısıra kuaförlerin su ile yaptığı işlemler ve alerjenlerle sık temas etmeleri de deri hastalıklarının bir diğer nedenidir.

Enfeksiyon Kaynaklı Sorunlar:

Birçok insanın kuaföre gelip gitmesi, saç ve tırnaklarla yakın temas, işlemler sırasında kullanılan aletlerin iyi dezenfekte edilmemesi gibi sebeplerle enfeksiyon kaynaklı hastalıklar yaşayabilirsiniz.

Bu hastalıklar ve hastalıkların bazı belirtileri şunlardır:

Hepatit B: Ateş, yorgunluk, mide bulantısı, eklem ağrısı, göz ve ciltte sararma.

Hepatit C: Yorgunluk, mide bulantısı, koyu renkli idrar, iştahsızlık, kas ağrısı.

Peptik ülser: Mide ağrısı, iştahsızlık, kilo kaybı, sık acıkma, şişkinlik ve gaz oluşumu.

Menenjit: Baş ağrısı, ense sertliği, kusma, ateş, havale geçirme.

Zatürre: Ateş, nefes almada güçlük, göğüs ağrısı, balgam çıkarma, üşüme ve titreme.

Çalışma Pozisyonu Kaynaklı Sorunlar:

Uzun süre ayakta durarak çalışmak sebebiyle ayak ve bacaklarda şişkinlik, damarlarda varis oluşumu ve dolaşım sorunları oluşabilir.

Uzun süre aynı pozisyonda kalarak veya aynı hareketi tekrarlayarak çalışmanız sırt ve kas ağrılarına neden olur.

Kurutma makinesi gibi aletleri sert bir şekilde kavramak el, kol, bilek ve boyun gibi bölgelerde ağrılar ve tutulmalar yaratır.

Saça yapılan işlemler sırasında el ve kolların sürekli olarak omuz seviyesinin üzerinde olması kol ve omuzda ağrıya sebep olur.

Manikür ve pedikür yapılırken öne doğru eğilmek, sırt ağrısı ve ileriki dönemlerde kaburga sorunları yaratabilir.

Kimyasal Kaynaklı Sorunlara Çözümler:

Kullandığınız kimyasalların Malzeme Güvenlik Bilgi Formlarının iyice incelenmesi ve buna göre seçilmesi gerekir. Bu yönüyle araştırmalar takip edilerek daha az zararlı madde içeren kimyasallar seçilmelidir.

Gerekli havalandırma önlemleri alınarak kimyasal maddeye maruziyetiniz azaltılmalıdır.

Kimyasal kullanımı sonrasında kimyasallar uygun bir şekilde depolanmalı ve boş kimyasal kutular güvenlik uygulamalarına uyularak atılmalıdır.

Kimyasal maddelerle işlem yapılırken bir şey yemekten veya içmekten uzak durmalısınız.

Bariyer kremler kimyasalların cildinize temas etmesini engeller.

İşveren tarafından kimyasal maddelere direk temas etmenizi engelleyecek maske ve eldiven gibi koruyucu ekipmanlar sağlanmalıdır.

Enfeksiyon Kaynaklı Sorunlara Çözümler:

Fırça, tarak, makas, havlu, tıraş bıçağı gibi aletler her kullanımdan sonra dezenfekte edilmelidir. Manikür ve pedikür setleri için ultraviyole sterilizatör kullanın!

Lavabo ve tuvalet temizliği aksatılmadan yapılmalıdır.

Ellerinizi sık sık antibakteriyel sabunla yıkamanız önemlidir. Eğer elinizin herhangi bir yerinde yara ve kesik varsa su geçirmez bantlar kullanmanız gerekir. Eldiven kullanımı da önemlidir. Özellikle manikür ya da pedikür yapıyorsanız eldiven kullanmayı ihmal etmeyin.

Enfeksiyon yaratabilecek etmenlere yönelik aşılarınız tamamlanmalı ve tarama testleriniz yapılmalıdır. Bu testlerden bazıları; kan, idrar ve alerji testleridir.

Çalışma Pozisyonu Kaynaklı Sorunlara Çözümler:

Kullandığınız makinelerin yerleştirilmesi ve çevresinin düzenlemesi, rahat çalışabileceğiniz bir şekilde ayarlanmalıdır. Özellikle manikür ve pedikür yapılırken bacak desteği ve sırt dayanağı olan tabureler kullanılmalıdır.

Uzun süre çalışmanız engellenmelidir.

Elektrikli aletlerin su ile temas edebilecek yakınlıkta kullanılması elektrik çarpması riski oluşturur.

Saç kurutma makinelerine ve buharlı cihazlara temas cilt yanıklarına neden olur.

Makas, ustura ve jilet kullanımı sebebiyle kesikler oluşabilir.

Kalabalık prtam, suyla yapılan işlemler ve hızlı çalışma gibi sebeplerle düşme, kayma gibi kazalar ortaya çıkabilir.

İş kazası geçirdim. Haklarım neler?

İş kazaları sadece iş yerinde meydana gelen kazaları değil, işinizle ilgili her durumda ve işinizi icra ettiğiniz her anda geçirdiğiniz kazaları kapsamaktadır. Örneğin, işyerine gidiş ve geliş için işveren tarafından sağlanan bir taşıtta geçirilen kaza da iş kazası kapsamındadır.

İş kazası geçirmeniz durumunda işveren kazayı işyerinin bulunduğu yerdeki emniyet birimlerine ve sağlık kurumlarına bildirmekle yükümlüdür.

Kazanın gerçekleştiği tarihten itibaren 3 gün içerisindeyse Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirmelidir.

Ancak kayıtdışı çalışıyorsanız işveren bu yükümlülükleri yerine getirmekten kaçınabilir. Bu durumda iş kazasının gerçekleştiğini gösteren belgelerle birlikte başvuruda bulunabilirsiniz.

İş kazasının gerçekleştiği yerdeki Sigorta Müdürlüğü’ne dilekçe ile başvurun. Bu kurum fiziksel zararınızı tespit etmek için sizi hastaneye yönlendirecektir.

Burada sağlığınızla ilgili tetkikler tamamlandıktan sonra maluliyet oranınız belirlenir. Bu orana bağlı olarak maluliyet aylığı veya sürekli iş görememezlik geliri alabilirsiniz.

Uğradığınız zarardan dolayı işverene maddi/manevi tazminat davası açabilirsiniz.

İş Kazalarının Önlenmesi

Elektrikli aletlerin bakımı ve elektrik altyapısının güvenli olması gerekir.

Kesici aletler koruyucuyla muhafaza edilmelidir.

Cihazların kullanımı sırasında üreticinin talimatlarına uyulmalı ve bu talimatlara uygun olarak bakım ve onarım işleri aksatılmadan yapılmalıdır.

Elektrik kabloları, fişler ve prizler güvenli bir şekilde yerleştirilmeli ve izole edilmelidir. Çoklu priz kullanmayın!

Çalışma ortamı düzenli tutulmalı, atıklar güvenlik önlemlerine uygun bir şekilde imha edilmelidir.

Depolanan ürünlere kolayca erişilebiliyor olmalısınız.

Kayma riskine karşı çalışma ortamı kuru tutulmalıdır. Ayrıca kaymaz ayakkabılar tercih edin!

İş sırasında karşılaşabileceğiniz tehlikeler hakkında bilgilendirilmelisiniz. İşveren işinizle ilgili iş güvenliği eğitimi vermelidir.

Kaynakça

Sahmel, Unice, K., Scott, P., Cowan, D., & Paustenbach, D. (2009). The Use of Multizone Models to Estimate an Airborne Chemical Contaminant Generation and Decay Profile: Occupational Exposures of Hairdressers to Vinyl Chloride in Hairspray During the 1960s and 1970s. Risk Analysis, 29 (12), 1699–1725.

Pesonen, Koskela, K., & Aalto-Korte, K. (2021). Hairdressers’ occupational skin diseases in the Finnish Register of Occupational Diseases in a period of 14years. Contact Dermatitis, 84(4), 236–239.

Bulduk, İbrahim. (2018). Kuaförlerde İş Güvenliği ve Sağlık Riskleri, 18, 58-69.

Lysdal, Søsted, H., & Johansen, J. D. (2012). Do hairdressers in Denmark have their hand eczema reported as an occupational disease? Results from a register-based questionnaire study. Contact Dermatitis, 66(2), 72–78.

Aktaş Şüküroğlu A, Burgaz S. Kuaför salonlarındaki kimyasallara mesleki maruziyet ve sağlık riski. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 2018; 75(2): 195-212.