Pamuk ipliği üretilen iş yerinde 16 yıl boyunca pamuk tozu soluyan Erdem K.’ya çalışma hayatının 12. yılında bisinozis adlı akciğer hastalığı teşhisi konuyor. Haftanın başında mesaiye başlandığı sırada etkileri daha çok fark edilen bu hastalığa “Pazartesi hastalığı” da deniyor. Erdem K.’nın meslek hastalığı öyküsünü ve bisinozis hastalığı hakkındaki detayları kendisinden dinliyoruz.

-Merhaba Erdem Bey. Öncelikle kendinizi ve işinizi anlatır mısınız?
47 yaşındayım. 21 yaşında Gebze’de dokuma işçisi olarak çalışmaya başladım. Taraklama yapıyordum. Balyalanmış pamukları iplikler haline getirmek için taraklama makinesinde çalışıyorduk. Makine çalışırken çok fazla toz üretiyordu. Bazen etrafımız bembeyaz, sis çökmüş gibi olurdu. Fazla mesailerden sonra tıkanmış olurdum. İlk yıllarda sadece tıkanma olurdu ama zamanla öğleden sonra göğüs ağrısı yüzünden işe ara vererek çalışmak zorunda kalırdık. Bize verilen maskeleri her zaman takamıyorduk. Ortalık toz duman zaten, bir de maskeyle iyice bunalıyor insan. İlk çalıştığım yer bodrum katındaydı. Sadece bir tane penceresi vardı. Cereyan yapsın da toz çıksın diye tuvaletin kapısını açık bırakırdık. Tuvaletteki küçük havalandırma boşluğundan hava gelsin de diğer camdan tozu çıkarsın diye uğraşırdık.

-Diğer iş yerlerinizin koşulları da benzer miydi?
16 yıl boyunca 4 farklı fabrikada çalıştım. İlki fabrika gibi değil de atölyeydi. Büyük fabrikaların yetiştiremediği işleri yapıyorduk. Orada 5 yıldan fazla çalıştıktan sonra büyük bir fabrikada işe girdim. Orada biraz daha rahattım. Daha fazla pencere vardı. Havalandırma sistemi vardı. Sürekli bozuluyordu ama. Bize verilen maskelerin faydasız olduğunu hastalandıktan sonra öğrendim.

-Hastalığınızın nasıl geliştiğinden bahseder misiniz?
İlk yıllar nefes almakta zorluk çekiyordum bazen. Çalışmadığım zamanlarda rahatlıyordum ama işe başladığımda tekrar başlıyordu. Ben çok üzerinde durmuyordum ama zamanla uyurken hırıltılı sesler çıkardığımı fark eden karımın ısrarıyla doktora gittiğimde “Kronik bronşit olmuşsun” dediler. Doktorun verdiği ilaçlar tıkanmayı hafifletiyordu ama göğüs ağrısı hep devam etti. Ben de alıştım artık. “Bu iş de böyle bir işmiş” dedim. Fakat 40 yaşında kışın çok ağır bir bronşit geçirdim. Akciğerlerim iltihaplanmıştı. Hastanede yatılı tedavi gördüğüm sırada bir doktor meslek hastanesine gitmemi önerdi. Enfeksiyon tedavisi bittikten sonra gittim ve toza bağlı bisinozis hastalığının 3. evresine girdiğimi öğrendim.

-Teşhisten sonra neler yaşadınız?
SGK daha önce çalıştığım iş yerlerini kontrol ettikten sonra hastalığımın mesleki olduğunu onayladı. Tazminat için başvurduğumda ilk çalıştığım atölyede, 5 yıl sigortasız çalıştırıldığımı öğrendim. Dava açacaktım ama atölye kapanmış, sahibi ortadan kaybolmuş. Bisinozisin meslek hastalığı olarak kabul edilmesi için 10 yıl bu sektörde çalışmak gerekiyormuş ama sigortamın yapılmadığı dönem yüzünden 6 yıldan biraz fazla çalışıyor görünüyordum. Bu yüzden malulen emekli olamadım. Çalıştığım yerden sağlık sebepleri yüzünden ayrılmayı talep ettim ve tazminatlarımı aldım. Tedavi bittikten sonra bile tozlu yerlerde çalışmak akciğerlerim için riskli oldu. Sağlık raporlarımda bu durum görüldüğü için birkaç yıl iş bulamadım. Ailemle beraber köyümüze geri döndük. Tazminattan kalan parayla hayvan aldık. Tozlu ve tüylü yerde çalışamadığım için karım hayvanlara bakıyor, ben de süt, peynir satıyorum. Geçen yıl tekrar SGK’ya başvurdum ve hastalığımın etkileri devam ettiği için malulen emekli olabildim. Çok zorlandık o vakte kadar. Eş dost yardım etmese yaşayamazdık.

-Hastalığınıza sebep olan esas faktörlerin ne olduğunu düşünüyorsunuz?
En büyük kızım hemşire oldu iki sene önce. Bazen anlatıyor “Maskeleriniz sağlam olsaydı hastalanmazdın” diyor. Birkaç ay önce Gebze’ye akrabaları ziyarete gittik, çalıştıkları fabrikalardaki makineler değişmiş. Vakumlu taraklama makinesi kullanmaya başlamışlar, tozu engelliyormuş. Bunların hiçbirini bilmeden çalıştım hep. Her kış ağır hasta olurdum, kuvvetli olayım diye pekmez, bal içerdim. Fayda etmiyormuş meğer. Daha rahat nefes alayım diye 30 yaşında sigarayı bıraktım ama o maske uyduruk olunca sigaradan beter etkiliyormuş. Beni bunlar hasta etti.