A. İyonlaştırıcı Işınlarla Olan Hastalıklar
Özellikle sağlık sektöründe çalışanlar riskli gruplardır. Radyasyona maruziyet düşük ve doğumsal anomali riskini artırmakta, ayrıca erkek ve kadınlarda fertiliteyi (üreme yeteneğini) azaltmaktadır.
• Akut Işın Sendromu
Radyasyon hastalığı, kısa süre içinde yüksek dozda radyasyona maruz kalan bireylerde gelişen bir durumdur.
Belirtileri:
• Bulantı,
• Ateş,
• Kusma,
• Yorgunluk,
• İshal,
• İştah kaybı,
• Ciltte şişme, kaşınma, kızarıklık,
• Mide ve bağırsak şikayetleri.
• Deri ve mukozalara etki:
Sınırlı bir deri bölgesine 500 rad’dan aşağı bir ışınlama söz konusuysa organ zararı yoktur fakat 600 rad’dan fazlası maruziyetten 10-14 gün sonra kılcal damarların kan toplaması sonucu deri kızarır. Bir kerelik 1000 rad’lık dozdan sonra Eksüdatif Işın Dermatiti gerçekleşir ve deri üzerinde 2. dereceden yanıklar oluşur. Kısa sürede birkaç bin rad’lık doz ile hemen ağrılı kanamalar başlar. Birkaç saat içerisinde kızarma, şişme ve radyodermit (ışıma) görülür.
• Göze etki:
500 rad’lık doza maruz kalma sonucu göz kapağı iltihabı ve konjonktivit, daha sonra kornea iltihabı, nekroz, telanjektazi, bulbusda ülserasyon ve retraksiyon gerçekleşir. Maruz kalma uzarsa lenste bulanıklık olur.
• Hematopoez etki:
Kronikleşir ve spesifik değildir. Panmiyelopati, aplastik anemi, lökopeni ve lökositoz olarak ortaya çıkar.
• Kemiklere etki:
Doku ölümü ve rastgele kemik kırılmaları gerçekleşir. Kötü huylu tümörler görülebilir. Kemik kanseri, paranasal sinüslerde ve şakak kemiklerinde tümörlere rastlanabilir.
• Üreme organlarına etki:
Geçici süreli kısırlık, adet görmeme veya sperm eksikliği gibi üremeyi azaltan etkilere sebep olan en küçük doz 150 rad’dır.
• Akciğer kanseri
Hastalık tehlikesi olan başlıca işler ve kişiler:
• Röntgen ışınları, radyoaktif elemanlar, siklotron ve betatron gibi hızlandırıcılarla tıpta tanı ve tedavi,
• Sanayi röntgenografisi,
• Gama ışınları fotografisi,
• Sondaj ve yer saptama gereçleri,
• Radyoindikatörler,
• Luminasan boyalar,
• Cerrahi gereçlerin sterilizasyonu,
• Radyoaktif minarellerin çıkarılması ve işlenmesi,
• Reaktörlerde araştırma ve enerji sağlama,
• Radyoaktif maddelerin elde edilmesine ve kullanılmasına yarayan kuruluşlar,
• Işınlandırılmış atom yakıtlarının tekrar işleme sokulması,
• Atom artıklarının yok edilmesi,
• Radyoaktif materyalin taşınması,
• Araştırma laboratuvarları.
B. İyonize Olmayan Işınlar (Enfaruj Işınları)
Bu ışınlara maruz kalmak kılcal damarlarda genişleme, deride kabarcıkların oluşması ve deride kızarıklıklara neden olabilir. Bu ışın türü gözler için özellikle tehlikelidir. Doğrudan göze çok miktarda geldiğinde, göz kapağının kapanması veya göz bebeğinin küçülmesi refleksine de neden olmadığından gözdeki duyu hücrelerinin bir anda çoğunun ölmesine neden olabilir. Bunlar katarakt oluşumunu tetikleyebilir.
-Katarakt:
Katarakt, göz bebeğinin arkasında bulunan ve görmeyi sağlayan doğal göz merceğinin saydamlığını kaybederek matlaşmasıdır.
Belirtileri
• Görmede yavaş yavaş azalma,
• Işığa hassasiyet (göz kamaşması),
• Çift görme,
• Okuma zorluğu,
• Gece görüşünde bozulma,
• Renklerde soluklaşma veya sararma,
• Gözlük numaralarının sık değişmesi.
Hastalık tehlikesi olan başlıca işler:
• Çelik yapımında ve dökümhanelerde, ergimiş ve akkor haline gelmiş her türlü maden karşısında çalışma, haddehaneler,
• Saç yapımı, karpit yapımı,
• Ergimiş materyalin içinde bulunduğu kaplar (ergitme fırınları, potalar).
Yorum Yapın